.png)
.jpg)
.png)
.png)
.jpg)
“ĐÔNG SƠN - MIỀN KÝ ỨC”: KHI TRẦM TÍCH VĂN HÓA, HÓA THÂN VÀO ĐIỆN ẢNH
Hình ảnh trong phim.
Giữa nhịp sống hiện đại của phố xá Thanh Hóa hôm nay, vẫn có một miền đất lặng lẽ níu bước người về - nơi dòng sông Mã ôm ấp làng cổ Đông Sơn như giữ lại hơi thở của ngàn năm văn hóa Việt. Từ lòng đất nơi đây, trống đồng, thạp đồng, giáo mác, đồ gốm… đã kể cho nhân loại nghe về một nền văn minh rực rỡ, khai sinh từ buổi đầu dựng nước. Tròn một thế kỷ sau ngày phát hiện nền văn hóa Đông Sơn (1924 - 2024), bộ phim tài liệu “Đông Sơn - Miền ký ức” ra đời như một cuộc trở về với cội nguồn văn hóa, với những lớp ký ức đã hóa thành trầm tích trong tâm hồn người Việt. Bộ phim do Điện ảnh Quân đội nhân dân sản xuất không chỉ là hành trình tái hiện lịch sử, mà còn là lời tri ân những con người bình dị đã góp phần làm nên bản anh hùng ca Hàm Rồng vang vọng.
Kỷ niệm 100 năm phát hiện nền văn hóa Đông Sơn đánh dấu một cột mốc đặc biệt của khảo cổ học và văn hóa Việt Nam. Trong dòng chảy ấy, “Đông Sơn - Miền ký ức” được xem như một tác phẩm tổng hòa giữa ký ức - lịch sử - nghệ thuật. Không chỉ tái hiện không gian văn hóa cổ xưa của làng Đông Sơn (Thanh Hóa) cái nôi của nền văn minh trống đồng, bộ phim còn đi sâu vào mạch sống của một vùng đất “đã từng là chiến địa” trong những năm tháng bảo vệ cầu Hàm Rồng - biểu tượng anh hùng của dân tộc. Bằng góc nhìn nhân văn, phim khơi lại câu chuyện của những con người bình dị bên dòng sông Mã, vừa là chủ nhân của một nền văn hóa rực rỡ, vừa là chứng nhân của những trang sử bi tráng.
Chia sẻ về cơ duyên hình thành kịch bản, nhà biên kịch Lê Ngọc Minh kể rằng ông đến với làng cổ Đông Sơn từ năm 1990, trong chuyến làm phim “Quê ta Sông Mã - Hàm Rồng”. Khi đó, làng chỉ xuất hiện hơn một phút trong tổng thời lượng 60 phút phim. Nhưng chính khoảnh khắc ấy đã gieo trong ông một món nợ ân tình với mảnh đất “mang tên một nền văn minh nhân loại”.
“Tôi cứ thấy tiếc, thấy nợ ngôi làng cổ xứ Thanh, nơi mang tên một nền nhân loại - Văn minh Đông Sơn… Mỗi lần trở lại, tôi lại trăn trở, bởi công lao và sự hy sinh của người dân nơi đây trong chiến đấu bảo vệ cầu Hàm Rồng là vô cùng lớn mà ít người biết đến” Tác giả kịch bản chia sẻ.
Kỷ niệm 100 năm phát hiện nền văn hóa Đông Sơn đánh dấu một cột mốc đặc biệt của khảo cổ học và văn hóa Việt Nam. Trong dòng chảy ấy, “Đông Sơn - Miền ký ức” được xem như một tác phẩm tổng hòa giữa ký ức - lịch sử - nghệ thuật. Không chỉ tái hiện không gian văn hóa cổ xưa của làng Đông Sơn (Thanh Hóa) cái nôi của nền văn minh trống đồng, bộ phim còn đi sâu vào mạch sống của một vùng đất “đã từng là chiến địa” trong những năm tháng bảo vệ cầu Hàm Rồng - biểu tượng anh hùng của dân tộc. Bằng góc nhìn nhân văn, phim khơi lại câu chuyện của những con người bình dị bên dòng sông Mã, vừa là chủ nhân của một nền văn hóa rực rỡ, vừa là chứng nhân của những trang sử bi tráng.
Chia sẻ về cơ duyên hình thành kịch bản, nhà biên kịch Lê Ngọc Minh kể rằng ông đến với làng cổ Đông Sơn từ năm 1990, trong chuyến làm phim “Quê ta Sông Mã - Hàm Rồng”. Khi đó, làng chỉ xuất hiện hơn một phút trong tổng thời lượng 60 phút phim. Nhưng chính khoảnh khắc ấy đã gieo trong ông một món nợ ân tình với mảnh đất “mang tên một nền văn minh nhân loại”.
“Tôi cứ thấy tiếc, thấy nợ ngôi làng cổ xứ Thanh, nơi mang tên một nền nhân loại - Văn minh Đông Sơn… Mỗi lần trở lại, tôi lại trăn trở, bởi công lao và sự hy sinh của người dân nơi đây trong chiến đấu bảo vệ cầu Hàm Rồng là vô cùng lớn mà ít người biết đến” Tác giả kịch bản chia sẻ.
Nhà văn Lê Ngọc Minh - Tác giả kịch bản phim.
Từ những trăn trở đó, dịp kỷ niệm 100 năm phát hiện văn hóa Đông Sơn, Ông cùng nhà nghiên cứu văn hóa Hà Huy Tâm đã viết nên kịch bản “Đông Sơn - Miền ký ức” và được Điện ảnh Quân đội nhân dân đưa vào sản xuất. Tác phẩm không chỉ là lời tri ân tiền nhân đã tạo dựng nên nền văn minh rực rỡ, mà còn là lời tưởng nhớ những người con Đông Sơn đã ngã xuống trong các cuộc kháng chiến.
Phim mở đầu bằng góc flycam bao quát làng cổ Đông Sơn - những mái ngói rêu phong, con ngõ mang tên Nhân - Nghĩa - Trí - Dũng, dòng sông Mã uốn lượn bên cầu Hàm Rồng huyền thoại. Hình ảnh thơ mộng ấy được đặt cạnh tư liệu chiến tranh - nơi bom đạn từng cày xới mặt đất nơi đây tạo nên đối lập giữa bình yên hôm nay và khói lửa năm xưa.
Phim mở đầu bằng góc flycam bao quát làng cổ Đông Sơn - những mái ngói rêu phong, con ngõ mang tên Nhân - Nghĩa - Trí - Dũng, dòng sông Mã uốn lượn bên cầu Hàm Rồng huyền thoại. Hình ảnh thơ mộng ấy được đặt cạnh tư liệu chiến tranh - nơi bom đạn từng cày xới mặt đất nơi đây tạo nên đối lập giữa bình yên hôm nay và khói lửa năm xưa.
Hình ảnh “Làng cổ Đông Sơn” trong phim.
Phim tái hiện lại thời khắc phát hiện nền văn hóa Đông Sơn năm 1924, khi cụ Nguyễn Văn Nắm, người làng, tìm thấy những hiện vật đồng đầu tiên tại xứ đồng Xuôi. Từ phát hiện ấy, các nhà khảo cổ học phương Tây đặt tên “Văn hóa Đông Sơn” cho nền văn minh đồ đồng rực rỡ của người Việt cổ - một tên gọi đi vào lịch sử nhân loại.
“Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục” lời thề của khẩu đội pháo C4, E228 được phim tái hiện qua ký ức các nhân chứng, như một biểu tượng cho tinh thần anh hùng bất khuất của quân dân Hàm Rồng. Là sự giao thoa của ba tầng không gian: văn hóa - lịch sử - ký ức, nơi đạo diễn và biên kịch cùng tái hiện một miền đất vừa mang dáng dấp huyền thoại, vừa thấm đẫm hiện thực bi tráng.
Đạo diễn NSND Lưu Quỳ chia sẻ, hành trình thực hiện “Đông Sơn - Miền ký ức” là một quá trình vừa gian nan, vừa thi vị, nơi mỗi khuôn hình không chỉ là lát cắt của hiện thực, mà còn là sự đối thoại giữa người làm phim với ký ức ngàn năm.“Khó nhất không phải là dựng lại bối cảnh lịch sử, mà là tìm được nhịp cảm xúc của ký ức. Mỗi viên đá, mỗi bậc thềm, mỗi mái nhà trong làng đều chất chứa một câu chuyện. Chúng tôi phải lắng nghe, để hiểu cách mà lịch sử đang nói với hiện tại”.
“Cầu Hàm Rồng” Biểu tượng nối đôi bờ lịch sử không chỉ là một công trình giao thông, “Cầu Hàm Rồng” đã trở thành biểu tượng của ý chí Việt Nam trong suốt hai cuộc kháng chiến. Nằm vắt qua dòng sông Mã, cây cầu nối liền đôi bờ Đông - Tây thành phố Thanh Hóa, nhưng hơn thế, nó nối liền cả hai miền ký ức: một bên là mạch nguồn văn hóa Đông Sơn, bên kia là những năm tháng bi tráng của cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc.
Trong thập niên 1960, Hàm Rồng trở thành “tọa độ lửa” nơi quân và dân Thanh Hóa làm nên kỳ tích bắn rơi hàng trăm máy bay Mỹ, bảo vệ tuyến huyết mạch giao thông Bắc - Nam. Chính ở nơi đây, câu thề bất tử “Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục” vang lên như lời tuyên ngôn của một dân tộc quyết giữ vững chủ quyền và lòng tự tôn dân tộc.
Hơn nửa thế kỷ đã qua, cây cầu vẫn hiên ngang giữa sông Mã, chứng nhân cho sự hồi sinh mạnh mẽ của vùng đất từng bị bom đạn tàn phá. Trong phim “Đông Sơn - Miền ký ức”, hình ảnh cầu Hàm Rồng hiện lên không chỉ là biểu tượng chiến thắng, mà còn là “mạch nối” giữa quá khứ và hiện tại, giữa sức mạnh vật chất của công trình và sức mạnh tinh thần của con người Việt Nam.
Theo đạo diễn, ê-kíp đã trải qua nhiều chuyến đi thực tế tại Thanh Hóa, dành nhiều thời gian chỉ để “sống” cùng không gian làng cổ. Có những buổi sớm tinh mơ, sương giăng khắp bến sông Mã, đoàn phim chỉ đứng lặng bên cầu Hàm Rồng mà không quay gì cả. Từ những cảm xúc ấy, NSND Lưu Quỳ chọn cách kể chuyện bằng ngôn ngữ hình ảnh hơn là lời bình. Ông sử dụng những góc flycam bao quát không gian sông Mã - núi Ngọc để phô diễn vẻ hùng vĩ của vùng đất thiêng, đồng thời xen kẽ tư liệu chiến tranh gốc và hình ảnh hiện tại nhằm tạo độ “liền mạch của thời gian”.
“Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục” lời thề của khẩu đội pháo C4, E228 được phim tái hiện qua ký ức các nhân chứng, như một biểu tượng cho tinh thần anh hùng bất khuất của quân dân Hàm Rồng. Là sự giao thoa của ba tầng không gian: văn hóa - lịch sử - ký ức, nơi đạo diễn và biên kịch cùng tái hiện một miền đất vừa mang dáng dấp huyền thoại, vừa thấm đẫm hiện thực bi tráng.
Đạo diễn NSND Lưu Quỳ chia sẻ, hành trình thực hiện “Đông Sơn - Miền ký ức” là một quá trình vừa gian nan, vừa thi vị, nơi mỗi khuôn hình không chỉ là lát cắt của hiện thực, mà còn là sự đối thoại giữa người làm phim với ký ức ngàn năm.“Khó nhất không phải là dựng lại bối cảnh lịch sử, mà là tìm được nhịp cảm xúc của ký ức. Mỗi viên đá, mỗi bậc thềm, mỗi mái nhà trong làng đều chất chứa một câu chuyện. Chúng tôi phải lắng nghe, để hiểu cách mà lịch sử đang nói với hiện tại”.
“Cầu Hàm Rồng” Biểu tượng nối đôi bờ lịch sử không chỉ là một công trình giao thông, “Cầu Hàm Rồng” đã trở thành biểu tượng của ý chí Việt Nam trong suốt hai cuộc kháng chiến. Nằm vắt qua dòng sông Mã, cây cầu nối liền đôi bờ Đông - Tây thành phố Thanh Hóa, nhưng hơn thế, nó nối liền cả hai miền ký ức: một bên là mạch nguồn văn hóa Đông Sơn, bên kia là những năm tháng bi tráng của cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc.
Trong thập niên 1960, Hàm Rồng trở thành “tọa độ lửa” nơi quân và dân Thanh Hóa làm nên kỳ tích bắn rơi hàng trăm máy bay Mỹ, bảo vệ tuyến huyết mạch giao thông Bắc - Nam. Chính ở nơi đây, câu thề bất tử “Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục” vang lên như lời tuyên ngôn của một dân tộc quyết giữ vững chủ quyền và lòng tự tôn dân tộc.
Hơn nửa thế kỷ đã qua, cây cầu vẫn hiên ngang giữa sông Mã, chứng nhân cho sự hồi sinh mạnh mẽ của vùng đất từng bị bom đạn tàn phá. Trong phim “Đông Sơn - Miền ký ức”, hình ảnh cầu Hàm Rồng hiện lên không chỉ là biểu tượng chiến thắng, mà còn là “mạch nối” giữa quá khứ và hiện tại, giữa sức mạnh vật chất của công trình và sức mạnh tinh thần của con người Việt Nam.
Theo đạo diễn, ê-kíp đã trải qua nhiều chuyến đi thực tế tại Thanh Hóa, dành nhiều thời gian chỉ để “sống” cùng không gian làng cổ. Có những buổi sớm tinh mơ, sương giăng khắp bến sông Mã, đoàn phim chỉ đứng lặng bên cầu Hàm Rồng mà không quay gì cả. Từ những cảm xúc ấy, NSND Lưu Quỳ chọn cách kể chuyện bằng ngôn ngữ hình ảnh hơn là lời bình. Ông sử dụng những góc flycam bao quát không gian sông Mã - núi Ngọc để phô diễn vẻ hùng vĩ của vùng đất thiêng, đồng thời xen kẽ tư liệu chiến tranh gốc và hình ảnh hiện tại nhằm tạo độ “liền mạch của thời gian”.
Đại tá NSND Lưu Qùy - Đạo diễn phim.
Với những cảm xúc từ thực tế và quá khứ, đạo diễn đã khai thác nhiều cảnh máy cận - bàn tay, ánh mắt, gương mặt của nhân chứng như một cách “đưa khán giả vào bên trong tâm trạng của ký ức”. Điểm nhấn của bộ phim tài liệu “Đông Sơn - Miền ký ức” được NSND Lưu Quỳ nhấn mạnh là âm nhạc. Ông lựa chọn hòa âm từ giai điệu của nhạc sĩ An Thuyên, người từng sáng tác cho phim “Quê ta Sông Mã - Hàm Rồng” năm 1990. “Âm nhạc trong phim không chỉ để minh họa, mà là một nhân vật kể chuyện. Có lúc nhạc lặng im để khán giả nghe tiếng lòng nhân chứng, có lúc nhạc trỗi dậy như tiếng trống đồng ngân giữa không gian. Tôi muốn khán giả cảm nhận được sự chuyển động của ký ức - từ trầm đến sáng, từ bi thương đến kiêu hãnh.” Đạo diễn phim chia sẻ.
Trong quá trình ghi hình, đoàn làm phim cũng gặp không ít khó khăn: thời tiết thất thường, nhiều di tích đã thay đổi và việc tái hiện chiến trường Hàm Rồng bằng tư liệu gốc đòi hỏi tính chính xác cao. Thế nhưng, Đoàn làm phim đã nhận được sự chỉ đạo sâu sát của Đảng ủy, Ban giám đốc Điện ảnh Quân đội nhân dân, sự hỗ trợ, tạo điều kiện của các cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương giúp đoàn làm phim hoàn thành tốt nhiệm vụ. Bằng cách kết hợp giữa điện ảnh, tài liệu và cảm xúc nghệ thuật, “Đông Sơn - Miền ký ức” trở thành một cuộc hành hương tinh thần - nơi quá khứ được sống lại trong hiện tại.
Trong quá trình ghi hình, đoàn làm phim cũng gặp không ít khó khăn: thời tiết thất thường, nhiều di tích đã thay đổi và việc tái hiện chiến trường Hàm Rồng bằng tư liệu gốc đòi hỏi tính chính xác cao. Thế nhưng, Đoàn làm phim đã nhận được sự chỉ đạo sâu sát của Đảng ủy, Ban giám đốc Điện ảnh Quân đội nhân dân, sự hỗ trợ, tạo điều kiện của các cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương giúp đoàn làm phim hoàn thành tốt nhiệm vụ. Bằng cách kết hợp giữa điện ảnh, tài liệu và cảm xúc nghệ thuật, “Đông Sơn - Miền ký ức” trở thành một cuộc hành hương tinh thần - nơi quá khứ được sống lại trong hiện tại.
Hình ảnh trong phim.
Tác giả kịch bản Lê Ngọc Minh đánh giá cao tinh thần làm việc “thân thiện và cầu thị” của ê-kíp Đoàn làm phim, đặc biệt trong quá trình trao đổi với đạo diễn NSND Lưu Quỳ: “Chúng tôi đã có tiếng nói chung về thông điệp và cách thể hiện. Tôi tin rằng khán giả cả nước sẽ được xem một bộ phim tài liệu lịch sử, văn hóa thú vị về ngôi làng mang tên một nền văn minh nhân loại.”
Tác giả kịch bản cũng chia sẻ thêm: “Để có được một địa chỉ với bề dày lịch sử, văn hóa rực rỡ như làng cổ Đông Sơn là công lao, cống hiến, hy sinh của bao thế hệ con người nổi danh và vô danh. Trách nhiệm của hậu thế là không được quên truyền thống bền bỉ, kiên cường và minh triết đó. Không quên, mà phải tiếp tục hun đắp, vinh danh để truyền thống ấy càng rạng rỡ hơn.”
“Tôi mong khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, thông qua bộ phim không chỉ để biết, mà để cảm nhận và tự hỏi mình: chúng ta sẽ gìn giữ và kể lại những ký ức của quê hương bằng cách nào?” đạo diễn NSND Lưu Quỳ gửi gắm.
“Đông Sơn - Miền ký ức” là nỗ lực của Điện ảnh Quân đội nhân dân trong việc mở rộng biên độ sáng tạo của phim tài liệu. Từ những đề tài về lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng, đơn vị đã hướng đến những bộ phim về văn hóa - lịch sử, nơi ký ức người lính hòa cùng ký ức cộng đồng trong dòng chảy dân tộc.
Một trong những tầng ý nghĩa sâu xa mà “Đông Sơn - Miền ký ức” khơi dậy là sợi dây gắn kết bền chặt giữa Gia đình - Làng - Đất nước. Ở làng cổ Đông Sơn, mỗi mái nhà, mỗi con ngõ đều mang dấu ấn của nếp sống cộng đồng, nơi tình thân và nghĩa xóm kết tụ thành sức mạnh gìn giữ quê hương. Trong chiến tranh, người cha ra trận, người mẹ ở lại hậu phương, con cái thay cha mẹ canh giữ xóm làng tất cả hòa chung một ý chí: “Giữ làng là giữ nước”. Sau hòa bình, chính sự gắn bó ấy tiếp tục được truyền qua nhiều thế hệ, trở thành nền tảng cho tinh thần đoàn kết toàn dân tộc.
Đạo diễn NSND Lưu Quỳ từng chia sẻ: “Càng tìm hiểu Đông Sơn, tôi càng thấy rõ triết lý sống Việt Nam nằm trong mối liên kết bền bỉ ấy. Không có sự tách rời giữa gia đình và Tổ quốc. Giữ gìn ký ức quê hương cũng chính là giữ gìn bản sắc dân tộc”.
Phim vì thế không chỉ tái hiện một vùng văn hóa, mà còn khắc họa tinh thần cộng cảm - cộng cư - cộng mệnh của người Việt, nơi mỗi cá nhân đều là phần tử sống động trong đại gia đình dân tộc. Chính từ những mối dây ấy, truyền thống và ký ức được nuôi dưỡng, lan tỏa, trở thành sức mạnh nội sinh làm nên bản lĩnh Việt Nam hôm nay.
Hình ảnh kết phim, dòng sông Mã vẫn miệt mài chảy qua chân cầu Hàm Rồng, soi bóng những mái ngói rêu phong của làng cổ Đông Sơn. Trong âm hưởng của bản nhạc cuối phim, người xem dường như vẫn còn nghe thấy đâu đó tiếng trống đồng vọng về từ quá khứ, hòa cùng tiếng pháo cao xạ năm xưa và nhịp sống hôm nay.
“Đông Sơn - Miền ký ức” Bộ phim nhắc mỗi người rằng, có những giá trị không thể lãng quên, những ký ức không thể phai mờ, bởi trong từng tấc đất, từng con người của làng Đông Sơn vẫn vang lên âm hưởng của câu thề bất tử: “Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục.” Và cũng từ đó, dòng chảy ký ức dân tộc vẫn tiếp tục, lặng lẽ nhưng bền bỉ như chính dòng sông Mã, như chính mạch nguồn văn hóa Đông Sơn chưa bao giờ ngừng chảy trong tâm thức người Việt.
Thực hiện: Hữu Quảng
Tác giả kịch bản cũng chia sẻ thêm: “Để có được một địa chỉ với bề dày lịch sử, văn hóa rực rỡ như làng cổ Đông Sơn là công lao, cống hiến, hy sinh của bao thế hệ con người nổi danh và vô danh. Trách nhiệm của hậu thế là không được quên truyền thống bền bỉ, kiên cường và minh triết đó. Không quên, mà phải tiếp tục hun đắp, vinh danh để truyền thống ấy càng rạng rỡ hơn.”
“Tôi mong khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, thông qua bộ phim không chỉ để biết, mà để cảm nhận và tự hỏi mình: chúng ta sẽ gìn giữ và kể lại những ký ức của quê hương bằng cách nào?” đạo diễn NSND Lưu Quỳ gửi gắm.
“Đông Sơn - Miền ký ức” là nỗ lực của Điện ảnh Quân đội nhân dân trong việc mở rộng biên độ sáng tạo của phim tài liệu. Từ những đề tài về lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng, đơn vị đã hướng đến những bộ phim về văn hóa - lịch sử, nơi ký ức người lính hòa cùng ký ức cộng đồng trong dòng chảy dân tộc.
Một trong những tầng ý nghĩa sâu xa mà “Đông Sơn - Miền ký ức” khơi dậy là sợi dây gắn kết bền chặt giữa Gia đình - Làng - Đất nước. Ở làng cổ Đông Sơn, mỗi mái nhà, mỗi con ngõ đều mang dấu ấn của nếp sống cộng đồng, nơi tình thân và nghĩa xóm kết tụ thành sức mạnh gìn giữ quê hương. Trong chiến tranh, người cha ra trận, người mẹ ở lại hậu phương, con cái thay cha mẹ canh giữ xóm làng tất cả hòa chung một ý chí: “Giữ làng là giữ nước”. Sau hòa bình, chính sự gắn bó ấy tiếp tục được truyền qua nhiều thế hệ, trở thành nền tảng cho tinh thần đoàn kết toàn dân tộc.
Đạo diễn NSND Lưu Quỳ từng chia sẻ: “Càng tìm hiểu Đông Sơn, tôi càng thấy rõ triết lý sống Việt Nam nằm trong mối liên kết bền bỉ ấy. Không có sự tách rời giữa gia đình và Tổ quốc. Giữ gìn ký ức quê hương cũng chính là giữ gìn bản sắc dân tộc”.
Phim vì thế không chỉ tái hiện một vùng văn hóa, mà còn khắc họa tinh thần cộng cảm - cộng cư - cộng mệnh của người Việt, nơi mỗi cá nhân đều là phần tử sống động trong đại gia đình dân tộc. Chính từ những mối dây ấy, truyền thống và ký ức được nuôi dưỡng, lan tỏa, trở thành sức mạnh nội sinh làm nên bản lĩnh Việt Nam hôm nay.
Hình ảnh kết phim, dòng sông Mã vẫn miệt mài chảy qua chân cầu Hàm Rồng, soi bóng những mái ngói rêu phong của làng cổ Đông Sơn. Trong âm hưởng của bản nhạc cuối phim, người xem dường như vẫn còn nghe thấy đâu đó tiếng trống đồng vọng về từ quá khứ, hòa cùng tiếng pháo cao xạ năm xưa và nhịp sống hôm nay.
“Đông Sơn - Miền ký ức” Bộ phim nhắc mỗi người rằng, có những giá trị không thể lãng quên, những ký ức không thể phai mờ, bởi trong từng tấc đất, từng con người của làng Đông Sơn vẫn vang lên âm hưởng của câu thề bất tử: “Thà gục bên pháo, quyết không để cầu gục.” Và cũng từ đó, dòng chảy ký ức dân tộc vẫn tiếp tục, lặng lẽ nhưng bền bỉ như chính dòng sông Mã, như chính mạch nguồn văn hóa Đông Sơn chưa bao giờ ngừng chảy trong tâm thức người Việt.
Thực hiện: Hữu Quảng
